Na een beginperiode waarin Nietzsche zich onder invloed van Wagner liet bedwelmen door romantiek en idealisme, volgde in 1878 de ontnuchtering. Nietzsche brak met Wagner en ontpopte zich als vrijdenker. Zijn leven stond voortaan in het teken van de verlichting. Hij koos Dageraad als titel voor het boek waarin hij Wagner de deur uit zette (1881). ‘Dageraad’ was een metafoor voor de verlichting. Dageraad vormt het begin van Nietzsches levenslange gevecht tegen zedenmeesters. In navolging van beroemde Franse denkers als Montaigne en La Rochefoucauld wierp hij zich op als een tegendraadse ‘moralist’. En een moralist beschrijft hij als ‘het tegendeel van een moraalprediker; het is een denker die de moraal ter discussie stelt, er vraagtekens bij zet.’ Dageraad is een grote aaneenschakeling van briljante en bijtende ontmaskeringen van de eigentijdse moraal.